بسیاری از رهبران موفق پس از آنکه شاهد وقوع تعارضات بی‌پایان در محیط کار بوده‌اند، تکنیکی را از دنیای نمایش قرض کرده‌اند تا به کمک آن حالت تدافعی و مخالفت افراد را کاهش دهند و راه‌حل‌هایی بسیار خلاقانه برای مشکلات سخت بیابند. «بداههگویی» از تئاتر بداهه برخاسته است. از آن جایی که کار بداههگویی در کل از گفت‌وگویی راه‌حل محور تشکیل می‌شود، گفت‌وگوهای بداهه، تفکر خلاقانه را در همه افراد شرکت‌کننده در مکالمه تحریک می‌کند.
این روش بر برابری تأکید می‌نماید که فضا را برای مشارکت افراد با یکدیگر آماده می‌کند. از آنجا که نظر همه شرکت‌کنندگان، مورد احترام قرار می‌گیرد و در حقیقت احترام به نظرات همه، بخش اساسی روند حل مسأله است، زیرا همه افراد احساس می‌کنند نظرشان شنیده شده است. افراد، صادقانه و موشکافانه به نظرات دیگران گوش می‌دهند و تعارضات، جای خود را به دیدگاه‌های کاملاً نو می‌دهند.
بداهه‌پردازی چگونه انجام می‌شود؟
گوینده‌ی ۱ صحبت را آغاز می‌کند. جمله آغازین باید حاوی اطلاعات کافی و محرک باشد.
گوینده‌ی ۲ موافقت خود را با صحبت گوینده ۱ اعلام کرده و سپس اطلاعات جدیدی اضافه می‌کند.
گوینده‌ی ۱ موافقت خود را با صحبت گوینده ۲ اعلام کرده و سپس اطلاعات جدیدی اضافه می‌کند.
پاسخ‌ها هیچ محدودیتی ندارند و فقط لازم است که هر گوینده جدید، صحبت گوینده قبلی را پذیرفته و اطلاعات جدیدی را وارد بحث کند.
گوینده‌های بعدی هم این ساختار را رعایت می‌کنند؛ ابتدا به دقت گوش می‌دهند و فکر می‌کنند، سپس محترمانه بر نکته‌ای تأکید می‌کنند یا نظری بی‌طرف نسبت به دیدگاه گوینده قبلی ارائه می‌کنند. اگر مشخص شود که امکان ورود احساسات به یک مسأله بحث‌بر‌انگیز وجود دارد و دیدگاه یکی از گوینده‌ها در اقلیت قرار دارد، برای احیای کار تیمی، به گوینده اصلی اعلام می‌شود که نظر او شنیده شده است و افراد برای درک دیدگاه او بیشترین تلاش را می‌کنند.
مقایسه روش‌ها از دید میزان مشارکت
روش‌های سنتی به این صورت تعارض ایجاد می‌کنند:
گوینده ۱: «آن رویکرد هرگز جواب نمی‌دهد!»
گوینده ۲: «اتفاقاً جواب می‌دهد! فقط شما به آن فرصت نمی‌دهید.»
گوینده ۱ حالت تدافعی می‌گیرد و بر دیدگاه خود پافشاری می‌کند.
گوینده ۲ شیوه‌ی تدافعی را ادامه می‌دهد.
هر گوینده تلاش می‌کند تا طرف مقابل را قانع کند که فقط راه خودش، راه درست است.
اکنون راه بداهه‌پردازی را ببینید:
گوینده‌ی ۱: «آن رویکرد هرگز جواب نمی‌دهد!»
گوینده‌ی ۲: «بعضی از افراد معتقدند که هرگز جواب نمی‌دهد. پیشنهاد شما چیست؟»
گوینده‌ی ۱: «مدتی است من از روش … استفاده می‌کنم. مشکل را به طور کامل برطرف نکرده است، اما حداقل کمی جواب می‌دهد. نمی‌دانم چه کار بهتری وجود دارد.»
گوینده‌ی ۲: «با شما موافقم. من هم نمی‌دانم بهترین روش کدام است. بیایید ایده‌هایی برای آزمایش ارائه دهیم تا بتوانیم به راه‌حل بهتری برسیم.»
جادوی کنجکاوی
آلبرت انیشتین در سرکوب نیاز نفس ما برای تظاهر به کامل بودن و جایگزینی آن با کنجکاوی، یک الگوی واقعی است. او در یکی از صحبت‌های فروتنانه خویش می‌گوید «قضیه این نیست که من خیلی باهوش هستم، بلکه فقط مدت بیشتری با مسائل سر و کله می‌زنم».
همه ما گاهی فراموش می‌کنیم که در یک بحث، نتایج مثبت مهم‌تر از بزرگ جلوه دادن خودمان و تظاهر به کامل بودن است.
ساختار بداههگویی ما را برای ورود به یک گفت‌وگوی جذاب آماده می‌کند و فرصت شناخت افرادی را پیدا می‌کنیم که معمولاً با آن‌ها مخالفت می‌کنیم و بدین ترتیب متوجه خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها نیز می‌شویم. هنگام تلاش برای حل مسأله و اجتناب از مخالفت، خودمان را هم بیشتر می‌شناسیم؛ چون کنجکاوی بر تمایل ما به قضاوت، غلبه می‌کند.
به جای نیاز به اینکه «حق با ما باشد» یا دستیابی به یک نتیجه از پیش تعیین شده، مشتاق چیزهایی می‌شویم که می‌توانیم به صورت شخصی و حرفه‌ای یاد بگیریم. زمانی که ذهن خود را از هرگونه قضاوت و تعصب خالی کنیم، طبیعتاً با اشتیاق وارد یک بحث می‌شویم.
به علاوه روش بداههگویی روشی بی‌دردسر برای باز کردن ذهن مخالفان احتمالی، ایجاد محیط حل مسأله و جلوگیری از حالت تدافعی پیش از وقوع مخالفت است.
کنجکاوی + خلاقیت = مشارکت
در این تجربه، ارتباطاتی حقیقی شکل می‌گیرد، چون شرکت‌کنندگان به یکدیگر گوش می‌دهند، با نظر قبلی موافقت می‌کنند و اطلاعاتی را به صحبت قبلی اضافه می‌کنند. مثال‌های زیر نشان می‌دهد چگونه بداههگویی با ساختن پل‌های ارتباطی، تعارضات را از بین می‌برد:
– «نکات خیلی خوبی گفتید. به علاوه من فکر می‌کنم باید استفاده از رویکرد … را هم مد نظر داشته باشیم.»
– «دیدگاه شما خیلی جالب است. هرگز اینطور به شرایط نگاه نکرده بودم. نظرتان درباره … چیست؟»
همان‌طور که مثال‌های بالا نشان می‌دهند، برای استفاده از روش بداههگویی، به سادگی با صحبت نفر قبلی موافقت کنید و بحث را بر مبنای آن پیش ببرید. از مخالفت با آن‌ها بپرهیزید و انرژی خود را برای پیش‌بینی صحبت نفر بعدی هدر ندهید. وقتی پس از تأیید نفر قبلی، نظر خود را اضافه کنید، نتایج شگفت‌انگیز این فرآیند ساده و خلاقانه را می‌بینید. تمرین بداههگویی اثرات مثبت زیادی در تمامی جنبه‌های زندگی شما دارد.
نویسنده: دوریس هلگ
این مقاله در ۲۳ آپریل در نشریه فوربز به چاپ رسیده است.
